Witajcie w kolejnej odsłonie naszego kompendium – chronologicznego niespoilerowego podsumowania najważniejszych wydarzeń w odległej galaktyce oraz historii wszystkich gwiezdnowojennych publikacji, które wydarzenia te opisały.

W poprzedniej części Kompendium Legend zajęliśmy się czasami, w których powstawała zorganizowana Rebelia, buntująca się przeciwko żelaznej pięści Imperium. Skończyliśmy na bitwie o Yavin i zniszczeniu pierwszej Gwiazdy Śmierci.

Zniszczenie Gwiazdy Śmierci okazało się dotkliwym ciosem dla Imperium. Nie do końca przekonane o sile ruchu oporu światy powoli zaczęły się orientować , że istnieje szansa na obalenie dyktatury, rozpoczęły się zatem liczne powstania, powstały lokalne zarzewia buntu. Niemniej sytuacja ta szybko zmieniła się w momencie, kiedy Imperium przeszło do kontrataku, rozsyłając swoje floty w pogoni za Sojuszem i inicjując dość nieskuteczną blokadę Yavina. Imperium rozpoczęło pracę nad kolejnymi środkami, mającymi przywrócić Nowy Ład w galaktyce – ukończono „Egzekutora”, wkrótce dołączyła do niego siostrzana „Lusankya”. Rozpoczęły się również budowa drugiej Gwiazdy Śmierci i szeregu pomniejszych superbroni, takich jak na przykład „Takin” i projekty w rodzaju Mrocznych Szturmowców czy zaawansowanych myśliwców w rodzaju TIE Phantoma czy TIE Defendera.

Po ewakuacji Yavina, pół roku po słynnej bitwie, Rebelianci rozpoczęli energiczne poszukiwania nowej stałej bazy. W międzyczasie Rebelia musiała się zmierzyć z kilkoma niepowodzeniami m.in. odejściem Garma Bela Iblisa z Sojuszu i utratą wielu okrętów głównej floty w bitwie przy Deepspace Besh, które mogłyby zaważyć o klęsce całego przedsięwzięcia, gdyby nie posiłki zarówno z Bothawui, jak i Mon Calamari. Decydenci Rebelii skupili się na rozwijaniu floty przy jednoczesnym unikaniu kolejnego walnego starcia z Imperium oraz atakach typu „uderz i uciekaj” i rekrutacji. W ich szeregi zaczęło wstępować coraz więcej chętnych, w tym dezerterzy z sił imperialnych. Dwa lata po zniszczeniu pierwszej Gwiazdy Śmierci Rebelianci znaleźli doskonałe miejsce na nową bazę – została nią lodowa planeta Hoth.

Rok później, po intensywnych poszukiwaniach, poprzedzonych kampanią terroru, baza na Hoth została odkryta i zniszczona. W wyniku różnych wydarzeń następujących po jej ewakuacji (związanych także z próbą odbicia przemytnika Hana Solo z rąk najpierw Boby Fetta, a potem Jabby) zniszczona została przestępcza organizacja Czarne Słońce. Śmierć władającego półświatkiem z Tatooine Jabby Hutta sprowadziła z kolei destabilizację i upadek Kartelu Huttów. Mniej więcej w tym samym czasie Thrawn, jeden z niewielu nieludzi w szeregach Imperium, zrobił błyskawiczną karierę – w niewielkim czasie z wiceadmirała został wielkim admirałem, po drodze rozprawiając się m.in. z piratami, pomniejszymi siłami Rebelii i zbundowanymi funkcjonariuszami Nowego Ładu. Po jakimś czasie został „wygnany” na rozkaz Imperatora, by w czuwać nad bezpieczeństwem Imperium w Nieznanych Regionach.

Błąkający się po galaktyce Rebelianci dostali jednak nieoczekiwanie pewną szansę – oto w ręce bothańskich szpiegów wpadły plany i lokalizacja drugiej Gwiazdy Śmierci. Nie zdając sobie sprawy z tego, że to część planu Imperatora, mającego na celu ostateczne unicestwienie przeciwnika, podążyli zatem na księżyc Endoru, gdzie odbywał się ostateczny etap konstrukcji. Nieoczekiwanie, wyszli zwycięsko z tej bitwy. Potęga militarna i polityczna Imperium została złamana.

Publikacje składające się na Expanded Universe w tym okresie to najwcześniejsze utwory związane ze światem Gwiezdnych wojen. Mamy tu oczywiście do czynienia z adaptacjami książkowymi, wydawanymi zaraz po premierze każdego z filmów, ale też serią komiksów Marvela, ukazujących się w latach 1977-86. Powszechnie znana plotka głosi, że seria ta uratowała wydawnictwo przed niechybnym bankructwem. Rok później na rynku pojawiła się także powieść Alana Dean Fostera (który zresztą napisał również adaptację Nowej nadziei, wydanej pod nazwiskiem Lucasa), zatytułowana Spotkanie na Mimban. Jest to pierwsza książkowa pozycja Expanded Universe.

W tym samym roku co Spotkanie na Mimban, światło dzienne ujrzał pierwszy telewizyjny film – Star Wars: The Holiday Special. Nakręcona, by przypomnieć ludziom o Gwiezdnych wojnach przed komercyjnym szaleństwem bożonarodzeniowym produkcja nie cieszyła się wielką popularnością nie tylko wśród fanów, ale i twórców oraz aktorów. Lucas do pewnego momentu zaprzeczał, że coś takiego istnieje (film wyemitowano tylko raz i nigdy nie wydano na żadnym nośniku), Harrison Ford twierdzi, że nie pamięta, by brał udział w kręceniu go. Po raz pierwszy wspomina się tam planetę Wookieech, Kashyyyk, a także pojawia się Boba Fett.

Naturalną konsekwencją sukcesu oryginalnych filmów stały się adaptacje radiowe. Każdy scenariusz wyszedł spod ręki znanego już nam Briana Daleya, w pierwszych dwóch nagraniach wzięli też udział oryginalni aktorzy: Mark Hamill, Anthony Daniels oraz Billy Dee Williams. Ze względu na czas trwania odcinków historie opowiedziane w adaptacjach były znacznie uzupełnione, dając nieco szerszy obraz sytuacji. Kolejne części powstały w 1981, 1983 i 1996 r. Ze względu na datę premiery adaptacji Powrotu Jedi, zamieszczono w nim mnóstwo aluzji i nawiązań do istniejącego już wówczas Expanded Universe (w pałacu Jabby pojawia się chociażby Arica).

Podobnie jak poprzednio, interesującym źródłem informacji z tego okresu są gry komputerowe, począwszy od wypuszczonego w 1994 r. TIE Fightera. Symulator lotów kosmicznych nawiązywał oczywiście do wcześniejszego X-Winga i okazał się wielkim sukcesem. Wkrótce powstał również FPS Dark Forces (1995) i kontynuujące historię Kyle’a Katarna gry z serii Jedi Knight. Zresztą, TIE Fighter też doczekał się ciągu dalszego w postaci X-Wing vs. TIE Fighter (1997), dającego możliwość rozgrywki zarówno w trybie single, jak i multiplayer. Pozycją również do dzisiaj wspominaną i uruchamianą jest Rebellion z 1998 r., gra strategiczna rozgrywająca się po bitwie o Yavin. Można stanąć po obu stronach konfliktu, a ze względu na rok wydania, znajdziemy tam wiele postaci i smaczków z EU. W tym samym roku ukazał się Rogue Squadron, na PC i Nintendo. Pięć lat później pojawił się MMORPG Star Wars Galaxies, osadzony w świecie galaktycznej wojny domowej. Gracz mógł podróżować od jednej planety do drugiej, eksplorując lokacje znane z filmów i komiksów, a także na swój sposób wziąć udział w konflikcie lub po prostu zająć się zwykłym codziennym życiem, polując na szczury na pustyni Tatooine. Jeden z dodatków umożliwił loty w kosmos oraz walki między graczami. Ostatnie oficjalne serwery Galaxies zamknięto w 2011 r. w związku z premierą The Old Republic. W 2004 r. ukazał się Battlefront, shooter, bardzo popularny wśród fanów. Nic dziwnego, że wkrótce pojawiła się też druga część.

Jeśli mowa o grach, nie należy również zapominać o najbardziej kultowej karciance gwiezdnowojennej, wydawanej przez Decipher Inc. w latach 1995-2001. Podstawki i dodatki Star Wars CCG bardzo wiele wniosły do odległej galaktyki, nazywając wiele jego elementów oraz przewijających się w tle postaci (jak choćby sławetny Willrow Hood, „facet z maszynką do lodów” z Miasta Chmur). Do zdjęć wielokrotnie pozowali m.in. autorzy książek gwiezdnowojennych. Jak łatwo się także domyślić, na rynku co raz pojawiały się także kolejne sourcebooki do gry RPG. Ze względu na ich popularność, West End Games przez trzy lata (1994-1997) wydawało również pismo Star Wars Adventure Journal, w którym gracze mogli znaleźć różne przygody i materiały źródłowe. Inną taką kopalnią wiedzy był również Star Wars Galaxy Magazine, publikowany przez Toppsa, oprócz przygód i informacji zawierający również dział Za kulisami oraz spis interesujących gadżetów starwarsowych.

Lata 90. to również pozycje stricte książkowe, w tym antologie. Opowieści z pałacu Jabby (1995) oraz Opowieści łowców nagród (1996), obie pozycje redagowane przez Kevina J. Andersona, dały fanom możliwość poznania postaci trzecio- i czwartoplanowych znanych z filmów. Stanowiły spory wkład do zaplecza uniwersum, koncentrując się na półświatku, zamiast na głównym wątku: galaktycznym konflikcie. Wielkim zamierzeniem okazał się również projekt multimedialny Cienie Imperium z 1996 r. Historia próby odbicia Hana Solo z rąk Fetta, wprowadzająca przy okazji postać niezwykle charyzmatycznego księcia Xizora oraz uwielbianą przez wielu organizację przestępczą Czarne Słońce została opowiedziana na wiele sposobów. Oprócz powieści autorstwa Steve’a Perry’ego wydano też komiks, grę, a nawet ścieżkę dźwiękową! Wyjątkowo interesująca inicjatywa została później skopiowana przy Mocy wyzwolonej.

Oczywiście, Lucasfilm nie zapomniał także o młodszych czytelnikach. Powstały dwie serie pozycji dla najmłodszych, z czego pierwsza była o tyle ciekawa, że stanowiła także coś na kształt gry RPG. Mowa tu o liczącej 20 tomów Star Wars: Missions, publikowanej w latach 1997-1999. Drugim takim cyklem jest Galaxy of Fear – jak sam tytuł wskazuje, zawierający treści nieco bardziej „horrorowate” (1997-1998).

Wraz z nabyciem praw do marki przez wydawnictwo Dark Horse w 1991 r., na scenę powróciły komiksy. Pierwsze miniserie, takie jak River of Chaos czy Misja Lorda Vadera, są nieco kuriozalne, ale dają fanom to, czego potrzebują, w dodatku częściej niż w przypadku pozycji książkowych. W ramach wspominanego już projektu Cienie Imperium wydano również miniserię Shadow Stalker, opowiadającą o agencie Lorda Vadera, Jixie, który pojawił się już w książce (1997). Najdoskonalszym dziełem Dark Horse są jednak serie Empire (2002-2006) oraz Rebellion (2006-2008), koncentrujące się na losach bohaterów, których już wprawdzie znamy (Luke, Leia, Anakin Skywalker, Biggs Darklighter), jednak w nieco inny, mroczniejszy sposób. Miniseria In the Shadows of Their Fathers pozostaje jedną z najlepszych pozycji komiksowych, jakie kiedykolwiek czytałam. W ramach serii Rebellion ukazały się także zeszyty stanowiące fragment crossovera poświęconego talizmanowi Karnessa Muura, Vector.

Podobnie jak w przypadku poprzednich kompendiów, gros wiedzy pochodzi z rozmaitych przewodników. Możemy tu wymienić The Essential Guide to Vehicles and Vessels z 1996 r., The Essential Guide to Planets and Moons (oraz jego bardziej rozbudowaną, późniejszą edycję The Essential Atlas z 2009 r.), a także The Essential Guide to Alien Species (2001) i Essential Chronology (2000). Oczywiście, wraz z rozrostem EU należało owe przewodniki uzupełnić i tak powstała nowa generacja tych książek. Wiedzę o omawianym tu okresie najlepiej poszerzały The New Essential Guide to Characters (2002) czy The New Essential Chronology (2005). Potem skoncentrowano się już na bardziej konkretnych tematach i czytelnik otrzymał Jedi vs. Sith (2007) oraz Essential Guide to Warfare (2012), a także wspominany wyżej Atlas. Jednak informacje można było również uzupełniać za pomocą wydanego w 2005 r. The Ultimate Visual Guide, oprócz postaci i wydarzeń prezentujący sceny zza kulis i gadżety, a także The Official Star Wars Fact File. Ta ostatnia pozycja ukazywała się w latach 2002-2005 nakładem wydawnictwa DeAgostini, zawierała opisy postaci, planet, bitew i wydarzeń, a także droidów, broni i pojazdów.